Sau khi dân làng giải tán về nhà, Ni-cô-la dừng lại ngay trước cửa ngôi nhà nơi cậu đã sống năm trước. Cậu thấy bên cạnh mình người đàn ông gầy gò ảm đạm, như thể chẳng bao giờ có được nụ cười trong đời ông ta. Đó là Bertram Marsden, người khắc gỗ trong làng, người mà tất cả những đứa trẻ đều gọi là "ông khùng Marsden" bởi vì ông sống một mình, hiếm khi trò chuyện với ai, lại hay rượt đuổi những đứa trẻ ra khỏi cửa với cái nhìn đe dọa và những lời nói cục cằn.

"Chắc mày đã quên mất là hôm nay mày dời đến nhà tao?" Marsden hỏi một cách thô lỗ

Ni-cô-la ngước lên. Ơ không, cậu không quên, và cậu biết rất rõ vì sao Marsden đề nghị nhận cậu. Lý do duy nhất ông quyết tâm, thậm chí nôn nóng, nuôi nấng bảo bọc Ni-cô-la bởi vì hầu hết năm năm nay ông đã theo dõi công việc mà cậu đã làm với con dao cũ, ông nhận ra rằng Ni-cô-la sẽ là người tập sự giỏi và ít tốn kém cho ông.

Một lần nữa, Ni-cô-la gói ghém những đồ đạc ít ỏi lên trên chiếc xe trượt mới, nói lời tạm biệt với gia đình cậu sắp từ giã, và theo về ngôi nhà tiều tụy của ông khùng Marsden ở ngoài rìa làng

Khi bước vào ngôi nhà, Ni-cô-la bước ngay vào trong gian làm việc chính của người thợ khắc gỗ. Ở đây cậu nhìn thấy chiếc ghế dài, bàn làm việc, những dụng cụ của ông và một số gỗ đã được phân lọai

Marsden chỉ cái cửa trong góc và nói: "Mày có thể cất những đồ đạc trong đó".

Ni-cô-la vẫn đứng yên giữa căn phòng hỗn độn, nhìn quanh mất hết tinh thần

"Có một cái giường để mày ngủ. Tốt hơn là mày cất chiếc xe trượt xinh đẹp kia đi cho. Chúng ta không có thì giờ mà nô đùa trên tuyết. Thôi nào Ni-cô-la, đừng có đứng trố mắt ra như thế. Cất mọi thứ của mày đi, ở đây mày còn phải học nhiều. Tao sẽ làm cho mày trở thành một người thợ mộc giỏi. Không còn thì giờ cho những con búp bê ngốc nghếch và những đồ chơi bằng gỗ nữa đâu. Mày sẽ phải kiếm sống nuôi thân. Ồ nhân tiện mày cũng nói cái lũ trẻ vẫn lẽo đẽo theo mày tránh xa nơi này ra, mày có hiều tao nói gì không hở thằng nhóc?

Ni-cô-la cúi đầu lặng lẽ làm công việc cất đặt những thứ đồ đạc của mình.

Từ đó, Ni-cô-la bắt đầu làm việc với lão thợ khắc già điên khùng và nhận ra rằng con dao cha cậu để lại là một thứ dụng cụ thô thiển không làm sao có thể so sánh với những con dao và những cái đục bén ngót xinh đẹp mà Marsden đang dùng. Cậu học việc hàng giờ liền, còng lưng trên chiếc ghế dài bên cạnh người thầy của mình, kiên nhẫn với một mẫu gỗ đến khi nó mỏng như một miếng gương. Ni-cô-la rất buồn vì không thể quen với sự cô đơn khủng khiếp trong ngôi nhà này và mong nhớ những ngày sống cùng những bạn bè thân thiết đầy ắp những tiếng cười xung quanh. Sau nhiều tháng trôi qua, để cho Marsden không nhận thấy, Ni-cô-la dần dần lau chùi và đánh bóng ngôi nhà trong chừng mực mà ông chủ có thể tha thứ được.

Một đêm nọ khi Marsden ngồi bên bếp lửa, lặng lẽ hút thuốc với chiếc tẩu dài cong của ông, ông nhận thấy Ni-cô-la vẫn khom lưng mê mải làm công việc gì đó.

"Lại đây chú bé" ông nói với cái giọng cộc lốc nhưng có vẻ tử tế "Tao không phải là một ông thầy khắc nghiệt đến nỗi bắt mày làm việc cả ngày lẫn đêm như thế. Mày đang làm gì thế hử. Sao không đi ngủ đi?

"Đó chỉ là một miếng gỗ nhỏ bác ném đi thôi mà" Ni-cô-la vội nói, "Cháu đang cố làm một bản sao chiếc ghế mà bác làm hôm nay, nhưng chỉ là một cái ghế nhỏ_ một món đồ chơi". Cậu bé kết thúc và bỗng hoảng sợ, bởi vì cậu biết rất rõ rằng chữ "đồ chơi" đối với ông già Marsden là ám chỉ đến bọn trẻ. Vì một vài lý do lạ lùng nào đó mà khi nói đến bọn trẻ với sự có mặt của ông là ông rơi ngay vào cơn thịnh nộ dữ dội.

Tuy nhiên, đêm nay ông lại tỏ vẻ bằng lòng với cái nhìn buồn bã: "Để tao xem thử. Hừm, cũng không đến nỗi tồi đấy, nhưng chỗ gồ lên mặt ghế bên này to hơn bên kia. Đây này, đưa tao cái con dao nhỏ". Ni-cô-la vội vàng đưa cho ông con dao nhỏ và nhìn người thợ già điêu luyện khéo léo chữa lại cái chỗ vụng về ấy một cách khâm phục.

"Đấy" cuối cùng Marsden nói và đưa cái ghế nhỏ ra xa để xem xét, "phải làm như thế mới được"

Thế rồi, thay vì đưa chiếc ghế nhỏ cho Ni-cô-la, người đang mong đợi nó, ông vẫn giữ nó trong tay với một ánh mắt già nua buồn vời vợi khi ông nhớ đến những món đồ chơi ông đã làm cho hai đứa con trai của ông cách đây nhiều năm. Một nụ cười nở dần trên khuôn mặt già nua mệt mỏi làm Ni-cô-la chớp mắt nhìn. Phải, một nụ cười thật sự đang kéo xếch hai khóe miệng nghiêm nghị mà nhiều năm nay vẫn trễ xuống.

Marsden ngước lên và nhìn vào khuôn mặt ngây thơ với đôi mắt xanh.

"Cháu là một cậu bé ngoan, Ni-cô-la ạ, và.." ông nói gần như e thẹn, bởi vì không dễ dàng gì khi một người đàn ông thô lỗ lại thay đổi quá mau chóng như vậy, "Ta nghĩ, ta sẽ giúp cháu làm những món đồ nhỏ bé này. Chúng ta sẽ cùng làm trong những buổi chiều mùa đông dài này, phải không Ni-cô-la? Cháu có thể phân phát chúng vào ngày Giáng sinh trên chiếc xe trượt tuyết xinh đẹp của cháu. Có lẽ, đến khi ấy cháu có thể thích ở lại và sống với ta trong năm tới". Ông già nói thêm với một giọng nhẹ nhàng như thể nài nỉ.

Ông nắm chặt lấy cánh tay Ni-cô-la gần như dữ dội, một vẻ thanh thản dần dần hiện ra trên khuôn mặt của ông già cô đơn khi cậu bé trả lời đơn giản: "Vâng, dĩ nhiên rồi thưa thầy, con sẽ ở lại đây chừng nào thầy muốn"

Từ đó, mỗi buổi chiều mùa đông, người ta thấy hai mái đầu cắm cúi trên chiếc ghế làm việc. Một mái tóc dầy màu xám, bờm xờm và một mái tóc mượt mà vàng óng của cậu bé. Họ tất bật suốt tuần trước lễ Giáng sinh và với sự giúp đỡ của ông già trong việc khắc chạm, Ni-cô-la có thể thêm vào những chi tiết sinh động trong những món đồ chơi và làm chúng đẹp hơn bất cứ đồ chơi nào cậu đã làm trước kia. Cậu sơn những khuôn mặt búp bê để đôi mắt chúng màu xanh, gò má và đôi môi màu hồng thắm như những cô gái nhỏ, những người chẳng bao lâu sẽ ôm siết chúng trong tay. Những bộ bàn ghế nhỏ cũng được đánh bóng bằng những màu nhẹ nhàng mà Marsden vẫn dùng cho những sản phẩm của ông; những chiếc xe trượt tuyết và những chiếc thuyền nhỏ bé cũng sáng lên với những màu sơn mới, màu đỏ, vàng, xanh lá cây và xanh da trời.

Chỉ còn hai đêm trước lễ Giáng sinh, mọi việc đều hoàn tất. Mặc dù mỗi món đồ chơi cho mỗi đứa trẻ trong làng đều được gói lại trên chiếc xe trượt tuyết mới, Ni-cô-la và ông già vẫn cứ làm việc trên chiếc ghế. Lần này, họ cố hoàn thành cái tủ mà một quí bà giàu có ở cách làng 20 dặm đã đặt làm. Khi cái tủ được làm xong thì đã quá muộn vào ngày trước đêm Giáng sinh

"Ta xin lỗi" ông già Marsden nói khi đọc những ý nghĩ của Ni-cô-la." Ngày mai con sẽ phải mang nó đi. Lẽ ra chính ta phải đi, nhưng bây giờ ta không còn khỏe như trước nữa. Chuyến đi mất cả ngày, vượt qua hai mươi dặm, rồi con phải ở lại đó vài giờ cho lũ ngựa nghỉ ngơi, và vượt qua hai mươi dặm trở về.

"Giá mà bà ấy không muốn chiếc tủ vào ngày mai" Ni-cô-la đáp

"Nhưng mà", người thầy trả lời," Chúng ta đã hứa rồi, nó phải được giao đúng hẹn. Còn những đồ chơi thì đâu có hứa hẹn bây giờ ?"

"Không, nhưng cháu phải tặng cho chúng nó" Ni-cô-la ngắt lời.

"Ta sắp nói đây cậu bé, chúng ta đâu có hứa hẹn với chúng vào ngày Giáng Sinh. Bây giờ những đứa trẻ đã đi ngủ sớm. Tại sao cháu lại không thể?"

"Đúng rồi, sao lại không!" Ni-cô-la nhảy cẫng và hét lên: "Danh sách của mình đâu rồi, xe trượt của mình đâu rồi. Mình phải vội vã lên mới được"

Bên ngoài, ngôi làng đang im ngủ. Không ai thấy một bóng dáng đơn độc, chùm kín để khỏi rét, đang lướt xe trượt từ nhà này đến nhà khác, để lại những món đồ chơi nhỏ trước cửa cho đến khi hết sạch. Khi Ni-cô-la đi xa đến ngôi nhà cuối cùng thì lúc đó đã ba giờ sáng ngày Lễ Giáng Sinh. Chiếc xe trượt của cậu sáng lên, nhưng đôi chân của cậu thì quá mệt mỏi vì lê bước trong tuyết dày, nhưng cậu rất hạnh phúc vì ngày hôm nay là Lễ Giáng sinh và một lần nữa cậu đã giữ được lời hứa với những đứa trẻ trong làng