KHOẢNG KHẮC BÌNH YÊN

60 cuộc triển lãm ảnh trong nước và quốc tế; rất nhiều giải thưởng, huy chương, bằng khen trong nước và quốc tế; có tên trong các guide book có uy tín như Lonely Planet Vietnam, Footprint Vietnam, Poly Glott APA Guide…; hội viên Hội nghệ sĩ nhiếp ảnh, tước hiệu Nghệ sĩ nhiếp ảnh xuất sắc Việt Nam E.VAPA và của Liên đoàn nhiếp ảnh quốc tế E.FIAP… Thế nhưng, khi nói về các tác phẩm của mình Long Thành chỉ nói: “Người ta nhận xét ảnh của tôi có nội dung bình thường nhưng trong đó là tất cả cảm xúc thật!”. Một trong những giòng chữ lưu niệm của khách nước ngoài đã từng ghé đến Galery của Long Thành đã thừa nhận: “Không cần nhận xét gì thêm về những bức ảnh, tự chúng đã nói lên tất cả”. Đối với Long Thành đó là một món quà hơn bất cứ gì khác trong cuộc đời 40 năm theo đuổi nghệ thuật ảnh đen trắng của mình.

Sinh năm 1951 tại làng Chụt - Vĩnh Nguyên, thành phố Nha Trang. Ông cụ thân sinh Long Thành là người Hoa ở Đảo Hải Nam Trung Quốc. Quán ăn nhỏ có tên gọi là Nhất Giai Hương ra đời như một sự gắn kết giữa người đàn ông gốc Hoa và người phụ nữ làng Chụt. Long Thành nhớ lại: “Gia đình có 11 người con nhưng giờ chỉ còn 6. Từ một người anh theo học nghề hình ở hiệu ảnh Xuân Mai làng Chụt, sau đó thấy thích và theo học nghề với một người thầy tên là Thoại. Năm 13 tuổi mẹ tôi đưa tôi lên Nha Trang học nghề hình với người cậu ruột ở tiệm hình Photo Tín Mỹ. Và, có vẻ như số phận đã được an bài bắt mình phải gắn kết với nghề ảnh. Bởi, sau nhiều năm bôn ba khắp chốn, cuối cùng trụ lại và sống được với nghề”.

- Người ta nói so với nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh, Long Thành có vẻ “giàu có”?. Tôi hỏi.

Bằng một giọng xúc cảm đặc biệt, Long Thành tâm sự:

- Có lẽ tôi giàu có hơn nhiều người ở cái mình có không phải là hàng hoá. Chị có thể tưởng tượng chỉ mới cách đây mười năm thôi cả gia đình 4 người sống chen chúc chật chội trong căn phòng 18m2, vừa là nơi sinh hoạt gia đình, vừa là nơi treo ảnh, phóng ảnh, tiếp khách… 12 năm trời như thế! Đến nỗi có những người khách đến xem ảnh phải phàn nàn: “Nhà của ông luộm thuộm quá!” Có khi chuột còn chạy dưới cả chân khách. Cái tâm trạng “ở nhờ” nó quen đến nỗi giờ đây đã có một cơ ngơi tươm tất như thế này mà vẫn không nghĩ đó là nhà của mình. Nhớ lại, có một đêm Noel một người khách nước ngoài tìm đến xem ảnh, thấy một người vợ bồng đứa con bị sốt và nhà thì chẳng có gì để ăn ngoài đĩa rau muống với chén mắm nêm. Người khách bèn lấy ra 30 USD và nói: “Tôi muốn tối nay ông đưa cả gia đình đến nhà hàng”. Đó là những người mình không thể quên được trong quãng thời gian khó khăn ấy. Hay, có một người khách nước ngoài, có lần đến thăm gia đình tôi thấy trên tay ông có hai cái máy ảnh, trong đó có một cái máy mà tôi hằng mơ ước. Ông ta về nước, tôi và ông ta liên lạc với nhau một thời gian. Sau đó bặt tin. Một thời gian lâu sau tôi nhận được một món quà tặng là một cái máy ảnh đúng như mơ ước, nhưng người gởi không phải là người quen năm xưa! Đối với tôi thành công trong cuộc đời không thể không nói đến sự may mắn. Và tôi đã có được nhiều may mắn do bạn bè mang lại.

Quả đúng như lời khẳng định của Long Thành – Nhiều người đã nhận xét: Vượt lên trên tất cả những gì mà Long Thành đã có được về sự nghiệp là sự trân trọng của đồng nghiệp, của bạn bè quốc tế …

Năm 1994, lần đầu tiên tại Nha Trang Long Thành “tự giới thiệu” ảnh của mình bằng cách mang đến treo ở Sailing Club, với mục đích ban đầu chỉ là nhằm trang trí cho một không gian có thêm phần lãng mạn. Và, cũng từ đó, Long Thành được nhiều người biết đến nhất là khách nước ngoài. Người ta cảm nhận được những bức ảnh đen trắng của Long Thành thể hiện được sắc màu của cuộc sống và con người Việt Nam.

Hỏi: Tại sao lại là ảnh đen trắng? Long Thành chỉ trả lời đơn giản: “Tôi muốn làm một tác phẩm từ A đến Z. Từ một khoảnh khắc bất ngờ mà tôi chộp được cho đến khâu tráng, rửa, phóng ảnh, đóng khung, giữ phim…. Có nghĩa là tôi đã thực hiện trọn vẹn một tác phẩm và hiểu nó hơn ai hết!”

Công việc làm “bà đỡ” cho chính các tác phẩm của mình đã khiến Long Thành là người của công việc “bận đến nỗi đôi khi không có thì giờ để ăn!”. Phòng tối có thể giữ chân anh có khi cả ngày lẫn đêm. Và, xem ảnh của Long Thành người ta sẽ hiểu được niềm say mê đó – Đó là những cảm xúc nhẹ nhàng, bình yên và sâu lắng; đó là những khoảng khắc đẹp, nên thơ nhưng lại … rất thật. Nụ cười hả hê của hai bà già thẹn thùng, duyên dáng mà lại chân phương; những ánh mắt ngời sáng chứa đựng nhiều khát khao; hay, sự vất vả của một đời người được ghi lên từng nếp nhăn, vết cáu bẩn của móng tay – Phải là con mắt của một người nghệ sĩ có “thâm niên” và nhiều kinh nghiệm về nghề nghiệp mới nhận thấy được cái tinh tế đó để đưa vào tác phẩm.

Năm 1987, tác phẩm “Mưa” của Long Thành đã làm nên cho anh một “thương hiệu” - đem đến cho anh nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế. Trong một cuộc thi ở Newzealand với 17 ngàn nhà nhiếp ảnh của 164 quốc gia tham gia. Long Thành được chọn trong số 300 người tham gia triểm lãm tại Newyork. Người ta biết đến Long Thành nhiều qua tác phẩm này. Anh kể: “Đó là một buổi chiều tôi đi bộ đến thăm anh Thu An – một người đàn anh có mẹ vừa mới mất, bỗng chợt có cơn mưa rào, những hạt mưa in rõ trên nền màu của nắng, lúc đó may mắn làm sao có hai em bé đi dù ngang qua và thế là có cú bấm máy”.

Cái “gu” của Long Thành là thích chụp ảnh đời thường, những hình ảnh rất thật và rất giản dị. Anh bộc bạch: “Khi có cảm giác bất an mình lại mang máy ảnh đi”. Phải chăng vì những “cảm giác bất an” đó mà Long Thành đã có được những cảm xúc rất thật?

Vâng, chính những điều rất thật đó đã khiến những người khách đến galery của Long Thành ngày một nhiều. Trong lúc đang trò chuyện với tôi, một người khách nước ngoài bước vào, bắt tay Long Thành và nói: “Rất hân hạnh được biết ông, một nhà nhiếp ảnh nổi tiếng”. Tiếng nhạc nhè nhẹ, những bức ảnh hai bên tường cuốn hút người xem. Chị Khánh – vợ anh Long Thành sẽ mang đến cho khách tách nước trà và lặng lẽ theo chân họ. Những niềm vui, nỗi buồn, hạnh phúc, nỗi khát khao, một chiếc nón lá, chiếc xích lô, buổi chiều đồng muối, quê hương thanh bình…. Những tác phẩm của Long Thành đã làm cho khách biết thêm, yêu hơn về Việt Nam. Họ sẽ mang những điều đó khi về nước và những bức ảnh sẽ chiếm một vị trí trang trọng trong nhà họ. Một người khách đã nói: “Với ảnh của ông, chúng tôi thấy có một Việt Nam trong ngôi nhà mình!”. Sự hâm mộ đó là điều hạnh phúc thật lớn lao không phải ai cũng có được.

Tác phẩm là người – Sự bình dị trong tác phẩm và sự chan hòa ngoài đời là “hai trong một” Long Thành. Bạn hãy đến và nói chuyện với Long Thành và ngắm nhìn những tác phẩm của anh. Những khoảnh khắc bất chợt nhưng đạt được độ chín chắn tuyệt đối. Những nét đẹp dung dị rất đời thường, quan trọng hơn, đó là sự thư thái và bình yên.

Đào Thị Thanh Tuyền